Dokumenty identyfikacyjne i zasady ich odczytu przy pomocy skanerów OCR. *)

*) Źródłem poniższych informacji dotyczących strefy MRZ w dokumentach identyfikacyjnych jest znakomite opracowanie p. Romualda Żyłła z Politechniki Łódzkiej, dostępne m.in. na stronie autora pod adresem:

http://zylla.wipos.p.lodz.pl/ut/paszport.html

Szybkość obsługi Klienta/ Pacjenta/ Pasażera jest obecnie priorytetem dla większości instytucji, które realizują jakiekolwiek usługi. Nikt już dzisiaj  nie lubi stać w długich kolejkach. W większości przypadków rozwiązaniem jest zastosowanie urządzeń, które zautomatyzują proces obsługi. W aplikacjach, które wymagają identyfikacji obsługiwanej osoby możliwe jest wykorzystanie  techniki maszynowego odczytu dokumentów. Aby dokument mógł być odczytany maszynowo przy użyciu odpowiedniego skanera, musi spełniać określone wymogi.

W Polsce dokumentami wyposażonymi w strefy odczytu maszynowego są: paszporty, dowody osobiste oraz dowody rejestracyjne pojazdów.

Przepisy dotyczące dokumentów czytanych maszynowo.

Wiele krajów (choć nie wszystkie kraje świata) wystawiają swoim obywatelom dokumenty podróży zgodne z normą ISO/IEC 7501-1:1997, która  została opracowana przez International Civil Aviation Organization. ICAO opracowała standardy dla dokumentów podróży czytanych maszynowo (Machine Readable Travel Documents - MRTD), w tym paszportów i wiz.
Taki dokument poprzez umieszczenie w dolnej części strony z danymi posiadacza strefy MRZ (Machine Readable Zone) zawierającej dwuliniowy napis krojem OCR-B umożliwia odczytanie danych posiadacza przy użyciu specjalnego skanera i przez to wydatnie skraca czas odczytu danych w paszporcie jednocześnie eliminując ryzyko błędów wynikłych z ręcznego przepisywania danych, a co za tym idzie - znacznie usprawnia odprawę pasażerów na lotniskach.

Standardy MRTD są zapisane na ICAO Document 9303. Part 1 Machine Readable Passports (MRPs) - paszport do odczytu maszynowego. Te standardy zostały zaakceptowane przez International Standards Organization jako ISO/IEC 7501-1:1997, ISO/IEC 7501-2:1997, i ISO/IEC 7501-03:1997.

Dokument MRTD ma na dole obszar czytania maszynowego (Machine Readable Zone - MRZ). Ten obszar to kilka linijek tekstu zapisanego czcionką OCR-B, rozmiar 1 co odpowiada wielkości około 14 punktów. Szczegóły tej czcionki są na stronie ISO Standard 1073-2:1976. Położenie MRZ na stronie dokumentu, rodzaj papieru i inne szczegóły są opisane w dokumencie ICAO 9303 i ISO 1831:1980.

Formaty pola przeznaczonego do odczytu maszynowego:

• format ID1 (86 x 54 mm): trzy wiersze po 30 znaków umieszczone na odwrocie dokumentu. W Polsce na dowodzie osobistym
• format ID2 (105 x 74 mm): dwa wiersze po 36 znaków umieszczone na dole strony personalizacyjnej lub wizy.
• format ID3 (125 x 88 mm): dwa wiersze po 44 znaki umieszczone na dole strony personalizacyjnej paszportu.

Polski paszport.

Obecnie obowiązujcy druk paszportu został wprowadzony do użytku 1 czerwca 2001 roku.
Dokument ten spełnia wymogi normy ICAO 9303.
Paszport ma postać książeczki o wymiarach 88 x 125 mm, o zaokrąglonych narożnikach. Składa się z 32 stron wewnętrznych, tzw. wizowych, oraz dodatkowej kartki, tzw. personalizacyjnej. Kartki paszportu są zszyte dwukolorową nicią introligatorską, aktywną w świetle UV. Elementem łączącym trwale kartki z okładką jest wyklejka. Okładka paszportu w kolorze bordowym ma elementy tłoczone złotą folią – w centralnej części godło Polski, powyżej napis RZECZPOSPOLITA POLSKA, poniżej napis PASZPORT.

Od 1 stycznia 2006 wprowadzono nowy wzór paszportu, z zaznaczeniem członkostwa Polski w Unii Europejskiej. Od dnia 28 sierpnia 2006 wydawane są paszporty zawierające dane biometryczne zapisane w warstwie elektronicznej. Paszporty te oznaczone są dodatkowym symbolem.

Numery paszportów składają się z dwóch liter i siedmiu cyfr. W paszportach wydawanych po 2001 rozpoczęto serię AA, w której jedna z cyfr jest cyfrą kontrolną. Od 28 czerwca 2009 zaczęto wydawać biometryczne paszporty serii EA z odciskami palców zapisanymi w chipie RFID wtopionym w okładce paszportu. Antenka podłączona do chipu biometrycznego jest zatopiona w tylnej części okładki.

Przykładowy obraz strony paszportu ze strefą odczytu maszynowego:

W pasku do odczytu maszynowego umieszcza się dwie linie. Każda linia ma długość 44 znaków. Nie ma w nich pustych miejsc (spacji); tam gdzie spacja jest potrzebna używa się znaku wypełniającego < (znak mniejszości).

Przykład:

P<POLKOWAL<KOWALSKI<<ADAM<JERZY<<<<<<<<<<<<<
AB12345671POL8001232M1201239<<<<<<<<<<<<<<02

Pierwsza litera "P", oznacza paszport.
"I" oznacza dowód osobisty lub jego odpowiednik czyli ID card,
"IK" oznacza kartę stałego pobytu,
a "DR" w Polsce oznacza dowód rejestracyjny pojazdu.

Drugi znak może być przypisany przez kraj wydający paszport do rozróżnienia typów paszportów - jeśli nie określono to stosuje się znak <.
W Polsce wydaje się paszporty zwykłe, dyplomatyczne, służbowe MSZ i tymczasowe.

kod	kod państwa	rodzaj dokumentu
P<	POL	paszport zwykły (PO)
PP	POL	dokument podróży dla cudzoziemca (PP) seria PP
PC	POL	dokument podróży dla cudzoziemca (PC) seria GP
PD	POL	paszport dyplomatyczny (seria DD)
PT	POL	paszport tymczasowy (seria PZ)
PS	POL	paszport służbowy MSZ (seria CC)
I<	POL	dowód osobisty zwykły (ID)
DR	POL	dowód rejestracyjny

W zwykłym polskim paszporcie pole to nie jest użyte.

Trzyznakowy skrót nazwy państwa wydającego paszport. W przykładzie powyżej kod państwa jest POL.

Kolejne pole zawiera nazwisko i imiona właściciela paszportu zapisane w postaci
"NAZWISKO<<PIERWSZE<IMIE<KOLEJNE<IMIONA<".
Nazwisko i imiona są napisane wielkimi literami. Spacje lub znaki przestankowe, takie jak myślniki, są zamienione na znak <. Na początku jest nazwisko oddzielone dwoma znakami << od imion, które są oddzielone od siebie pojedynczym znakiem <. Znak < dopełnia pole do długości 39 znaków.
Uwaga: w poprzedniej serii paszportów (BM) na pierwsze imię przeznaczono 12 miejsc; więc między pierwszym a drugim imieniem było kilka znaków < .

Dodatki do nazwiska takie jak Jr, Sr, II, III itd są kodowane jako część nazwiska bez znaków przestankowych.

Jeśli nazwisko jest zbyt długie to zapisuje się najważniejsze człony nazwiska. Jeśli to konieczne to imiona mogą być skracane.

Numer paszportu jest nadawany przez kraj wystawiający. Każdy kraj może nadawać numery według dowolnego systemu. Jeżeli numer zawiera znaki nieliterowe i niecyfrowe to są one zastępowane znakiem <.
Uwaga: W Polsce numery paszportów serii BM wydawanych od 1997 do 2001r. nie posiadały cyfry kontrolnej. Nowe paszporty serii zaczynającej się od AA i 7 cyfr mają cyfrę kontrolną, która obejmuje dwie litery i 6 cyfr. Współczynniki wagowe są takie jak w numerze PESEL ale w innej kolejności.

Cyfry kontrolne dotyczą poprzedniego pola. Tak więc, pierwsza cyfra kontrolna dotyczy numeru paszportu, następna dotyczy daty urodzenia, następna daty ważności i następna numeru osobistego (odpowiednika PESEL). Cyfra kontrolna obliczona jest według algorytmu, który nie jest tu omawiany.

Narodowość- obywatelstwo jest oznaczany poprzez kod państwa. Kod jest zwykle trzyliterowy (POL dla Polski, USA dla Stanów Zjednoczonych, RUS dla Rosji, ale pojedyncze "D" dla Niemiec).

Data urodzenia właściciela paszportu w formacie YYMMDD. Rok jest obcięty do dwóch cyfr. Jednocyfrowe numery dni miesięcy lub dni są uzupełniane cyfrą 0.

W przykładzie Adam urodził się 23 stycznia 1980. Co zapisane jest jako "800123".

Płeć właściciela paszportu, M dla mężczyzn, F dla kobiet, a < dla płci nieokreślonej :).

Adam jest mężczyzną, więc "M".

Data ważności paszportu w formaciie YYMMDD (YY - rok obcięty do dwóch cyfr. Jednocyfrowe liczby miesięcy i dni są uzupełniane cyfrą 0 by tworzyć zapis dwucyfrowy.

Paszport Adama jest ważny do 23 stycznia 2012 roku co jest kodowane jako "120123".

Pole numeru osobistego (Personal Number) może być użyte dowolnie przez kraj wydający paszport.
Teoretycznie w Polsce mógłby to być numer PESEL. W starszych paszportach pole to nie było użyte, mimo że w paszporcie numer PESEL był wpisany.

Numer PESEL Adama nie jest używany w polskim paszporcie więc pole wypełnione jest znakami: "<<<<<<<<<<<<<<".

Pole jest niewypełnone więc jego cyfra kontrolna obliczana jako 0 i zapisywana jako 0.

Końcowa cyfra kontrolna obejmuje w drugiej linii znaki 1 do 10, 14 do 20, i 22 do 43. Tak więc narodowość i płeć nie są uwzględniane w tej cyfrze.
Cyfra kontrolna jest obliczana zgodnie z algorytmem, którego tu nie omówiono. Uwaga: miejsce położenia cyfry kontrolnej nie jest 100% pewne.

Polski dowód osobisty.

Nowy wzór dowodu osobistego obowiązuje od 1 stycznia 2001 roku. Dokument ma postać wielowarstwowej karty poliwęglanowej o wymiarach 86 x 54 mm, zawierającej podstawowe informacje o jej posiadaczu, dacie wydania, organie wydającym i terminie ważności. Informacje zapisane są zarówno w sposób jawny, jak i zakodowany.

Uwaga: dane w tym przykładzie dowodu osobistego zostały celowo podane błędne.
 
Obszar MRZ w Dowodzie Osobistym

W pasku do odczytu maszynowego dowodu osobistego umieszczono trzy linie. Każda z linii ma długość 30 znaków. Nie ma w nich pustych miejsc (spacji); tam gdzie spacja jest potrzebna używa się znaku wypełniającego < (znak mniejszości).

Przykład (dane wymyślone):

I<POLABA1234568<<<<<<<<<<<<<<<
8001232M1201239POL<<<<<<<<<<<4
KOWAL<KOWALSKI<<ADAM<JERZY<<<<

Pierwsza litera "P", oznacza paszport.
"I" oznacza dowód osobisty lub jego odpowiednik czyli ID card,
a "DR" w Polsce oznacza dowód rejestracyjny pojazdu.

Nazwisko i imiona właściciela dowodu zapisane w postaci:
"NAZWISKO<<PIERWSZE<IMIE<KOLEJNE<IMIONA<".
Nazwisko i imiona są napisane wielkimi literami. Spacje lub znaki przestankowe takie jak myślniki są zamienione na znak <. Na początku jest nazwisko oddzielone dwoma znakami << od imion, które są oddzielone od siebie pojedynczym znakiem <. Znak < dopełnia pole do długości 30 znaków.

W przykładzie nazwisko Adama jest Kowal- Kowalski, pierwsze i drugie imię to Adam i Jerzy.

Jako ciekawostkę można podać, że w samym numerze i serii dowodu osobistego zastosowano cyfrę kontrolną. Dla urozmaicenia cyfra kontrolna nie jest na końcu numeru, ale na początku. Seria dowodu też wchodzi do obliczenia cyfry kontrolnej w taki sam sposób jak określa to norma ISO/IEC 7501-1:1997.

Dowód rejestracyjny pojazdu.

Dowód rejestracyjny jest dokumentem stwierdzającym dopuszczenie do ruchu pojazdu, zawierającym jego dane techniczne oraz dane personalne jego właściciela. Wydawany od 1 października 2004 roku dowód rejestracyjny odpowiada wymogom niedawno znowelizowanej dyrektywy Rady UE 1999/37/WE z 29 kwietnia 1999 roku w sprawie dokumentów rejestracyjnych pojazdów. Nowy dowód jest drukowany i centralnie personalizowany na terenie Wytwórni Papierów Wartościowych, co zapewnia maksymalny poziom bezpieczeństwa dokumentu. Pozwala na wyeliminowanie kradzieży blankietów z urzędu i ich fałszowanie.

Uwaga: zapis MRZ w lewej części dowodu rejestracyjnego nie odpowiada w tym przykładzie treści innych rubryk.
Także same dane są niezgodne ze sobą.
Numer rejestracyjny GD nie mógł być wydany w Warszawie.
Data wydania dowodu nie pasuje do numeru dowodu DR/AAA 0000000.
Cyfry kontrolne są błędnie obliczone.

Kolejne grupy znaków zamieszczane w strefie odczytu maszynowego na dowodzie rejstracyjnym można opisać następująco:

DR - kod dla Dowodu Rejestracyjnego

POL - trzyznakowy skrót nazwy państwa wydającego dokument.

iiii - czteroznakowy jednostki wydającej dokument. Dwie pierwsze cyfry oznaczają numer województwa, a pozostałe numer powiatu. Dla przykładu: 2261 to m.Gdańsk.

dddddddddd - seria i numer Dowodu Rejestracyjnego - trzy litery i siedem cyfr. Serie zaczynając od DR/BAA były wydawane w kolejnych latach.

2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011	2012	2013	2014
BAA	BAB	BAC	BAD	BAE	BAF	BAG	BAH	BAI	BAJ	BAK

vvvvvvvvvvvvvvvvv - numer VIN (Vehicle Identification Number) 17. znakowy nr nadwozia. Numer VIN zawiera w sobie kod marki pojazdu, model, rok produkcji i inne dane, w tym numer seryjny modelu.

C - cyfra kontrolna numeru VIN - obliczana wg algorytmu

X - cyfra kontrolna pierwszej linii - obliczana wg algorytmu

######## - numer rejestracyjny (tablice rejestracyjne)

C - cyfra kontrolna pola numeru rejestracyjnego - obliczana wg algorytmu

pppppppppppppp - numer PESEL (11 cyfr) lub REGON (9 lub 14 cyfr) właściciela pojazdu. W przypadku numeru PESEL za numerem występuje <<<

nnnniiiiiiiiii - kod ITS  (dostępny w katalogu Instytutu Transportu Samochodowego).
Część nnnn oznacza  kod marki pojazdu.
Starsze pojazdy wyprodukowane przed 1999r. (wprowadzono obowiązek przedstawienia przy rejestracji świadectwa homologacji) nie mają kodu ITS w Dowodzie Rejestracyjnym.

Y - cyfra kontrolna drugiej linii - obliczana wg algorytmu.

Wszystkie opisane powyżej dokumenty mogą być odczytane przy użyciu czytników OCR Preh KeyTec ML2 i klawiatur programowalnych Preh KeyTec MCI 111 oraz Preh Key Tec MCI 111A (wersja klawiatury MCI 111 dedykowana dla lotnisk). Odczytane dane mogą być zapisane w rekordach właściwych dla konkretnych, używanych w placówce aplikacji. Urządzenia te mogą w znacznym stopniu usprawnić obsługę Klientów/ Petentów/ Pacjentów/ Pasażerów w bankach, urzędach, szpitalach i przychodniach oraz na lotniskach i dworcach. Wszędzie tam, gdzie konieczny jest szybki i bezbłędny odczyt danych obsługiwanej osoby. Eliminacja błędów związanych z ręcznym wpisywaniem danych także ma istotne znaczenie. Ponieważ producent urządzeń - firma Preh KeyTec umożliwia dodatkowo zaprojektowanie i zaprogramowanie  klawiatur do użytkowania z konkretną aplikacją, daje to praktycznie nieograniczone możliwości zastosowań.

*) Źródłem powyższych informacji dotyczących strefy MRZ w dokumentach identyfikacyjnych jest znakomite opracowanie p. Romualda Żyłła z Politechniki Łódzkiej, dostępne m.in. na stronie autora pod adresem:

http://zylla.wipos.p.lodz.pl/ut/paszport.html

Opis działania klawiatury programowalnej.

Nie wiesz jak dobrać lub zaprojektować klawiaturę programowalną optymalną dla Twojej placówki? Skorzystaj z porad zamieszczonych pod adresem: Zasady doboru klawiatur programowalnych.

Potrzebujesz dodatkowych informacji?

Napisz: biuro@hant.pl

Zadzwoń: +48 61 8118059, +48 61 8118058

Klawiatury programowalne Preh Key Tec w ofercie HANT